กับดักไอน้ำ (Steam Trap) คืออะไร
กับดักไอน้ำ (Steam Trap) คืออะไร? ทำไมถึงสำคัญในระบบไอน้ำ?
กับดักไอน้ำ (Steam Trap) คืออุปกรณ์อัตโนมัติที่ติดตั้งอยู่ใน ระบบไอน้ำ มีหน้าที่หลักในการ ระบายคอนเดนเสท (Condensate) หรือน้ำที่เกิดจากการควบแน่นของไอน้ำ, อากาศ, และ ก๊าซที่ไม่ควบแน่นอื่นๆ ออกจากระบบ โดยไม่ปล่อยไอน้ำที่มีชีวิต (Live Steam) ออกมา
ความสำคัญของ กับดักไอน้ำ ใน ระบบไอน้ำ นั้นมีมากมาย ได้แก่:
- ป้องกันการกัดกร่อน (Corrosion Prevention): คอนเดนเสทมีความเป็นกรดและสามารถกัดกร่อนท่อและอุปกรณ์ในระบบไอน้ำได้ การระบายคอนเดนเสทออกอย่างมีประสิทธิภาพช่วยลดปัญหานี้
- เพิ่มประสิทธิภาพการถ่ายเทความร้อน (Improved Heat Transfer Efficiency): การสะสมของคอนเดนเสทในอุปกรณ์แลกเปลี่ยนความร้อน เช่น ฮีตเตอร์ จะขัดขวางการถ่ายเทความร้อน ทำให้ต้องใช้ไอน้ำมากขึ้นเพื่อให้ได้อุณหภูมิที่ต้องการ
- ป้องกันความเสียหายต่ออุปกรณ์ (Equipment Damage Prevention): การสะสมของคอนเดนเสทอาจทำให้เกิดการกระแทกด้วยน้ำ (Water Hammer) ซึ่งสามารถสร้างความเสียหายอย่างรุนแรงต่อท่อ วาล์ว และอุปกรณ์อื่นๆ ในระบบ
- ลดการสูญเสียไอน้ำ (Reduced Steam Loss): กับดักไอน้ำที่ทำงานได้อย่างถูกต้องจะระบายเฉพาะคอนเดนเสทและก๊าซที่ไม่ควบแน่น โดยไม่ปล่อยไอน้ำที่มีชีวิตออกไป ซึ่งช่วยประหยัดพลังงาน
- ปรับปรุงความปลอดภัย (Improved Safety): การจัดการคอนเดนเสทอย่างเหมาะสมช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดอุบัติเหตุจากน้ำร้อนหรือไอน้ำ
ประเภทหลักของกับดักไอน้ำ
กับดักไอน้ำ (Steam Trap) สามารถแบ่ง กับดักไอน้ำ ออกเป็น 3 ประเภทหลัก ได้แก่
1. กับดักไอน้ำแบบกล (Mechanical Trap)
- หลักการทำงาน: อาศัยความแตกต่างของความหนาแน่นระหว่างคอนเดนเสทและไอน้ำในการเปิด-ปิดวาล์วระบายคอนเดนเสท
- ลูกลอย (Float Trap): เมื่อมีคอนเดนเสทสะสม ลูกลอยจะลอยตัวขึ้น เปิดวาล์วระบายคอนเดนเสท เมื่อคอนเดนเสทถูกระบายออก ลูกลอยจะจมลง ปิดวาล์ว
- ถ้วยคว่ำ (Inverted Bucket Trap): ไอน้ำจะเข้าไปขังในถ้วยคว่ำ ทำให้ถ้วยลอยตัวขึ้น ปิดวาล์วระบายคอนเดนเสท เมื่อมีคอนเดนเสทสะสม ถ้วยจะจมลง เปิดวาล์ว
2. กับดักไอน้ำแบบเทอร์โมสแตติก (Thermostatic Trap)
- หลักการทำงาน: อาศัยความแตกต่างของอุณหภูมิระหว่างคอนเดนเสทและไอน้ำในการเปิด-ปิดวาล์ว
- แบบเบลโลว์ (Bellows): บรรจุของเหลวที่มีจุดเดือดต่ำกว่าไอน้ำ เมื่ออุณหภูมิต่ำ (มีคอนเดนเสท) เบลโลว์จะหดตัว เปิดวาล์ว เมื่ออุณหภูมิสูง (มีไอน้ำ) เบลโลว์จะขยายตัว ปิดวาล์ว
- แบบไบเมทัล (Bimetal): ใช้แผ่นโลหะสองชนิดที่มีอัตราการขยายตัวทางความร้อนต่างกัน เมื่ออุณหภูมิต่ำ แผ่นไบเมทัลจะโค้งงอ เปิดวาล์ว เมื่ออุณหภูมิสูง แผ่นไบเมทัลจะเหยียดตรง ปิดวาล์ว
3. กับดักไอน้ำแบบเทอร์โมไดนามิกส์ (Thermodynamic Trap)
- หลักการทำงาน: อาศัยความแตกต่างของความเร็วและแรงดันของไอน้ำแฟลช (Flash Steam) และคอนเดนเสทในการเปิด-ปิดวาล์ว
- ลักษณะการทำงาน: เมื่อมีคอนเดนเสทไหลผ่าน ความเร็วจะต่ำ แรงดันใต้แผ่นดิสก์จะสูงกว่าด้านบน ทำให้วาล์วเปิด เมื่อมีไอน้ำแฟลชไหลผ่าน ความเร็วจะสูง แรงดันใต้แผ่นดิสก์จะลดลง และแรงดันด้านบนจะกดให้วาล์วปิด
การเลือก กับดักไอน้ำ เหมาะสมกับการใช้งาน ควรพิจารณาปัจจัยต่างๆ ดังนี้
- ความดันใช้งานสูงสุดและต่ำสุด : เลือกกับดักไอน้ำที่สามารถทนต่อแรงดันสูงสุดของระบบได้ และยังคงทำงานได้ดีที่แรงดันต่ำสุด
- อุณหภูมิใช้งานสูงสุด : เลือกกับดักไอน้ำที่สามารถทนต่ออุณหภูมิสูงสุดของไอน้ำในระบบได้
- ปริมาณคอนเดนเสทที่คาดการณ์ : เลือกขนาดและประเภทของกับดักไอน้ำให้เหมาะสมกับปริมาณคอนเดนเสทที่คาดว่าจะเกิดขึ้น
- คุณสมบัติของไอน้ำ : พิจารณาว่าเป็นไอน้ำอิ่มตัว (Saturated Steam) หรือไอน้ำยวดยิ่ง (Superheated Steam)
- ขนาดท่อและการเชื่อมต่อ : เลือกขนาดและประเภทการเชื่อมต่อของกับดักไอน้ำให้เข้ากับท่อในระบบ
- ตำแหน่งการติดตั้ง : กับดักไอน้ำบางประเภทมีข้อจำกัดในการติดตั้ง เช่น ต้องติดตั้งในแนวตั้งเท่านั้น
- ข้อกำหนดหรือมาตรฐานเฉพาะ : ในบางอุตสาหกรรมอาจมีข้อกำหนดหรือมาตรฐานเฉพาะสำหรับกับดักไอน้ำ
สัญญาณที่บอกว่ากับดักไอน้ำเสื่อมสภาพ
1. มีเสียงไอน้ำรั่วออกมาต่อเนื่อง
ได้ยินเสียง "ฟู่" ตลอดเวลา แสดงว่ากับดักไอน้ำรั่ว ปล่อยไอน้ำแทนที่จะระบายเฉพาะคอนเดนเสท
2. ไม่มีการระบายคอนเดนเสทออกมา
ถ้ากับดักอุดตันหรือค้าง จะทำให้คอนเดนเสทค้างอยู่ในท่อ เกิดน้ำขังและเสี่ยงต่อ water hammer
3. ท่อหรืออุปกรณ์ downstream เย็นผิดปกติ
หมายถึงไม่มีไอน้ำผ่านไป เพราะกับดักปิดค้าง
4. การใช้พลังงานไอน้ำสูงกว่าปกติ
ค่าเชื้อเพลิงหรือปริมาณการใช้ไอน้ำเพิ่มขึ้น โดยไม่ได้เพิ่มกำลังการผลิต อาจเกิดจากการรั่วของกับดักไอน้ำ
5. มีการสั่นสะเทือนในระบบท่อ (Water Hammer)
เพราะคอนเดนเสทสะสมมากเกินไป
6. อุปกรณ์ปลายทางทำงานไม่เต็มประสิทธิภาพ
เช่น เครื่องแลกเปลี่ยนความร้อนให้ความร้อนไม่พอ, เครื่องจักรอุ่นตัวช้ากว่าปกติ
7. อุณหภูมิที่ทางออกของกับดักผิดปกติ
ใช้เครื่องมือวัด เช่น Infrared Thermometer หรือ Ultrasonic Tester ตรวจพบความร้อนหรือเสียงที่ไม่ปกติ
8. ตรวจสอบด้วยเครื่องทดสอบ (Steam Trap Tester) พบการรั่วหรืออุดตัน
สรุป
กับดักไอน้ำ (Steam Trap)กับดักไอน้ำ (Steam Trap) เป็นอุปกรณ์ที่สำคัญอย่างยิ่งในการจัดการคอนเดนเสทและก๊าซที่ไม่ควบแน่นใน ระบบไอน้ำ การเลือกประเภทและขนาดของกับดักไอน้ำให้เหมาะสมกับการใช้งานเป็นกุญแจสำคัญในการเพิ่มประสิทธิภาพ ลดการสูญเสียพลังงาน และยืดอายุการใช้งานของระบบ การทำความเข้าใจถึงหลักการทำงานและปัจจัยในการเลือกจะช่วยให้คุณสามารถใช้งาน ระบบไอน้ำ ได้อย่างปลอดภัยและมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น
หากสนใจในการสั่งชื้อ กับดักไอน้ำ (Steam trap) สามารถเช็คราคาล่าสุดที่ตรงใจและตรงต่อการนำไปใช้งานคุ้มค่ากับงบประมาณโดยการแอดไลน์ได้ที่นี่เลย @northpower หรือ คลิกสอบถามแอดมิน ที่คอยบริการให้ข้อมูลสินค้าช่วยเทียบสเปคสินค้าตั้งแต่ 8:00 - 17:00 แอดได้เลย อย่ารอช้า