Pulley มูเล่ย์ คืออะไร มีกี่ประเภท? และใช้งานมูเล่ย์อย่างไรให้ปลอดภัย

มูเล่ย์ หรือ พู่เล่ย์ (Pulley) คือวงล้อที่วัสดุทำมาจากโลหะ ทำงานร่วมกับ โซ่ เชือก สายพาน หรือ สายเคเบิ้ล ซึ่งโดยส่วนมาก จะใช้ในลักษณะงาน 2 ประเภทนี้

1. มูเล่ย์ในระบบส่งกำลัง และ ลำเลียง

มูเล่ย์จะมีหน้าที่ในการเปลี่ยนทิศทาง และควบคุมความตึง หรือ ความหย่อนของสายพาน และบางครั้งก็ทำหน้าที่ปรับสายพานเพื่อให้สายพานเดินได้แนว Alignment ตลอดการเคลื่อนที่ของสายพาน

มูเล่ย์ในระบบส่งกำลัง และ ลำเลียงมีกี่ประเภท?

หากจะแบ่งตามลักษณะการใช้งานของมัน จะถูกแบ่ง 7 ประเภท

  • 1. Standard Pulley

    เป็นมูเล่ย์ร่องมาตรฐานที่นิยมใช้กันโดยทั่วไป เหมาะสำหรับงานรอบเร็ว หรือเป็นการทดรอบครั้งแรกจากมอเตอร์โดยตรง

  • 2. Idler Pulley

    Idler Pulley มีไว้เพื่อปรับความตึงของสายพานแบนให้เหมาะสม

  • 3. Variable speed Pulley

    มูเล่ย์ชนิดนี้สามารถปรับขนาดร่องได้ โดยจะทำให้ตัวสายพานยกระดับสูงขึ้น หรือต่ำลง เป็นผลให้มีความเปลี่ยนแปลงความเร็วรอบตามการปรับยกระดับของสายพานนั้น ๆ

  • 4. Step Pulley

    มูเล่ย์ปนี้ถูกออกแบบให้มีหลายร่องในตัวมันเอง เพื่อเปลี่ยนอัตราความเร็วรอบที่จะส่งต่อไปให้มูเล่ย์ตัวอื่นๆ คล้ายเกียร์จักรยาน

  • 5. Poly Multi Ribbed Belt Pulley

    มูเล่ย์ชนิดนี้ร่องจะมีขนาดเล็กเหมือนซี่ฟัน ใช้กับตัวสายพานร่องฟันที่ติดกันเป็นแพอยู่ในเส้นเดียว มีขนาดเล็กกะทัดรัด เพื่อใช้กับงานพื้นที่จำกัดเช่น เครื่องซักผ้า เครื่องอบ

  • 6. Timing Pulley

    มูเล่ย์ไทม์มิ่งจะถูกนำไปใช้งานที่ต้องการรอบที่แม่นยำจากสายพานไทม์มิ่ง ในขณะที่ Standard Pulley จะไม่มีฟัน ซึ่งทำให้สายพานมีโอกาสลื่น

  • 7. Conveyor Pulley

    มูเล่ย์ชนิดนี้จะมีขนาดเป็นทรงกระบอก สามารถรับแรง Load ได้สูง ถูกใช้ในระบบลำเลียงสิ่งของต่างๆ

หากจะแบ่งตามตำแหน่งการติดตั้ง จะถูกแบ่งเป็น 5 ประเภท

  • Head Pulley (ล้อหัว)

    เป็นล้อสายพานที่ติดตั้งอยู่ปลายด้านหัวของชุดสายพานลำเลียงใช้เป็นตำแหน่งจ่ายวัสดุ บางครั้งทำหน้าที่เป็นล้อขับสายพานไปด้วย

  • Tail Pulley (ล้อท้าย)

    เป็นล้อสายพานที่ติดตั้งอยู่ปลายสุดด้านท้ายของสายพาน บางครั้งทำหน้าที่เป็นล้อปรับความตึงสายพาน

  • Bend Pulley (ล้อดัด)

    เป็นล้อของสายพานที่ทำหน้าที่เปลี่ยนทิศทางของสายพาน

  • Snub Pulley (ล้อกดสายพาน)

    เป็นล้อสายพานทำหน้าที่กดสายพาน เพื่อเพิ่มส่วนโค้งสัมผัสให้กับสายพานบนล้อขับสายพาน

  • Take-Up Pulley (ล้อปรับความตึง)

    หมายถึง พูลเล่ที่เคลื่อนที่ เปลี่ยนตำแหน่งได้ ใช้ประโยชน์เป็นส่วนหนึ่งของเครื่องมือปรับความตึงสายพาน

2. ระบบรอก

ในการยกหรือเครื่อนย้ายของ ซึ่งจะเห็นกันในรอก เพื่อให้ใช้แรงดึงที่น้อยลง

มูเล่ย์ในระบบทุ่นแรงมีกี่ประเภท?

ในส่วนนี้ Pulley จะแบ่งตามประเภทการติดตั้ง ซึ่งมีทั้งหมด 3 ประเภท

1. มูเล่ย์เดี่ยวตายตัว (Fixed Pulley)

เป็นระบบรอกที่ตรึงติดอยู่กับที่ ใช้เชือกหนึ่งเส้นพาดรอบล้อโดยจะมีปลายข้างหนึ่งผูกติดกับวัตถุ ปลายอีกข้างหนึ่งใช้สำหรับดึง เมื่อดึงวัตถุขึ้นในแนวดิ่ง แรงที่ใช้ดึงจะมีค่าเท่ากับน้ำหนักของวัตถุ รอกเดี่ยวตายตัวไม่ช่วยผ่อนแรง แต่สามารถอำนวยความสะดวกในการทำงาน เช่น การชักธงชาติขึ้นสู่ยอดเสา การลำเลียงวัสดุอุปกรณ์ที่ใช้ในการก่อสร้างขึ้นที่สูง

2. มูเล่ย์เดี่ยวเคลื่อนที่ (Movable Pulley)

เป็นระบบรอกที่เคลื่อนที่ได้ขณะที่ใช้งาน วัตถุผูกติดกับตัวรอกใช้เชือกหนึ่งเส้นพาดรอบล้อโดยปลายข้างหนึ่งผูกติดกับเพดาน ปลายอีกข้างหนึ่งใช้สำหรับดึง เมื่อดึงวัตถุขึ้นในแนวดิ่งแรงที่ใช้ดึงมีค่าเท่ากับครึ่งหนึ่งของน้ำหนักของวัตถุ รอกเดี่ยวเคลื่อนที่เป็นเครื่องกลที่ช่วยผ่อนแรงy

3. มูเลย์แบบผสม Compound Pulley

มูเลย์แบบผสมคือการทำงานของมูเล่ย์เดี่ยวตายตัวและมูเล่ย์เดี่ยวเคลื่อนที่ บางครั้งเรียกว่าลูกรอกผสม ได้รับการออกแบบมาเพื่อให้สามารถออกแรงน้อยกว่าครึ่งหนึ่งของน้ำหนักของที่บรรทุก ส่วนมากจะใช้ในงานก่อสร้างที่รถเครนยกเหล็กและคอนกรีตหนัก


Switch

การใช้งานมูเล่ย์อย่างไรให้ปลอดภัย

มูเล่ย์ (Pulley) เป็นอุปกรณ์สำคัญในระบบส่งกำลังที่มักใช้ร่วมกับสายพาน เพื่อถ่ายทอดแรงจากมอเตอร์ไปยังชิ้นส่วนต่าง ๆ ของเครื่องจักร แม้จะดูเป็นชิ้นส่วนพื้นฐาน แต่หากใช้งานโดยไม่ระวัง อาจทำให้เกิดอุบัติเหตุร้ายแรงได้ เช่น สายพานหลุด ฟาดมือ หรือแม้แต่พันร่างกายเข้าไปในเครื่องจักร ดังนั้น ความปลอดภัยในการใช้งานจึงเป็นเรื่องที่ไม่ควรมองข้าม

1. ตรวจสอบสภาพมูเล่ย์และสายพานก่อนใช้งาน

  • ตรวจสอบว่ามูเล่ย์ไม่มีรอยร้าว แตก หรือบิ่น
  • ตรวจดูว่าร่องของมูเล่ย์ไม่สึกหรือบิดเบี้ยว
  • ตรวจสอบความตึงของสายพานให้เหมาะสม ไม่หย่อนหรือแน่นเกินไป
  • ตรวจสอบว่าสลักยึดมูเล่ย์และเพลายึดแน่นดี
  • 2. ใช้ “ฝาครอบป้องกัน” (Guard) เสมอ

  • ควรมีการติดตั้ง ฝาครอบมูเล่ย์และสายพาน เพื่อป้องกันมือ เสื้อผ้า หรือวัตถุต่าง ๆ เข้าไปพันกับมูเล่ย์
  • ฝาครอบควรทำจากวัสดุแข็งแรง เช่น เหล็ก หรือพลาสติกทนแรงกระแทก
  • ไม่ควรถอดฝาครอบขณะเครื่องกำลังทำงาน
  • 3. ห้ามเข้าใกล้หรือเอามือแตะขณะมูเล่ย์หมุน

  • ขณะมูเล่ย์ทำงาน ไม่ควรตรวจสอบด้วยมือหรือใช้ผ้าจับ
  • ห้ามเด็ดขาดที่จะลอง “แตะสายพาน” หรือ “วางไขควงจ่อมูเล่ย์” ในขณะทำงาน
  • สวมชุดทำงานที่รัดกุม ไม่มีชายเสื้อหลุดลุ่ย หรือลูกไม้ที่อาจเข้าไปพันได้
  • 4. ปิดเครื่องและตัดระบบไฟก่อนซ่อมบำรุง

  • ใช้หลัก Lockout/Tagout (LOTO) คือ ปิดเครื่อง + ใส่ป้ายเตือน + ล็อกไม่ให้มีใครเปิดได้
  • รอให้มูเล่ย์หยุดหมุนสนิทก่อนเริ่มทำการซ่อม หรือปรับตั้งสายพาน
  • หากต้องหมุนเพลาหรือมูเล่ย์ด้วยมือ ต้องมั่นใจว่าเครื่องไม่สามารถสตาร์ทขึ้นมาได้เอง
  • 5. อบรมความปลอดภัยให้พนักงานเป็นประจำ

  • จัดการฝึกอบรมการทำงานกับมูเล่ย์และสายพานให้กับผู้ปฏิบัติงาน โดยเฉพาะพนักงานใหม่
  • เน้นให้เข้าใจอันตรายจากมูเล่ย์หมุน เช่น แรงเหวี่ยงของสายพาน หรือการบาดของขอบร่อง
  • มีป้ายเตือนหรือสื่อประชาสัมพันธ์ติดไว้ใกล้บริเวณใช้งาน
  • 6. ใช้เครื่องมือที่เหมาะสมในการติดตั้ง/ถอดมูเล่ย์

  • ใช้ Puller หรือ Extractor ในการถอดมูเล่ย์ ไม่ควรใช้ค้อนทุบหรือของแข็งงัดออก
  • ใส่มูเล่ย์โดยการกดให้พอดี ไม่ฝืนจนเสียศูนย์
  • ปรับศูนย์ (alignment) ระหว่างมูเล่ย์ให้ตรง เพื่อป้องกันสายพานหลุดหรือสึกเร็ว

  • สรุป 6 ขั้นตอนการใช้งานมูเล่ย์อย่างปลอดภัย

    1. ตรวจสอบอุปกรณ์ ตรวจสอบมูเล่ย์และสายพานว่าปกติ ไม่มีรอยร้าวหรือสึกหรอ

    2. ติดตั้งฝาครอบป้องกัน (Guard) ครอบมูเล่ย์และสายพานทุกครั้งก่อนใช้งาน

    3. แต่งกายให้เหมาะสม สวมชุดทำงานรัดกุม หลีกเลี่ยงผ้าหลุดลุ่ยหรือเครื่องประดับ

    4. ห้ามสัมผัสขณะหมุน ห้ามแตะมูเล่ย์หรือสายพานในขณะเครื่องทำงาน

    5. ตัดไฟก่อนซ่อมบำรุง ปิดสวิตช์ ตัดไฟ และใช้ระบบ Lockout/Tagout

    6. อบรมพนักงานสม่ำเสมอ ให้ความรู้เรื่องความปลอดภัยในการทำงานกับมูเล่ย์และสายพาน

    การใช้งานมูเล่ย์อย่างปลอดภัยไม่ใช่แค่เรื่องของอุปกรณ์ แต่คือเรื่องของวินัยและความเข้าใจในความเสี่ยง การตรวจสอบอย่างสม่ำเสมอ การมีระบบป้องกันที่เหมาะสม และการอบรมให้พนักงานตระหนักถึงอันตราย จะช่วยลดโอกาสเกิดอุบัติเหตุ และยืดอายุการใช้งานของเครื่องจักรได้อย่างมีประสิทธิภาพ



    หากสนใจในการสั่งชื้อ มูเล่ย์ (Pulley) สามารถเช็คราคาล่าสุดที่ตรงใจและตรงต่อการนำไปใช้งานคุ้มค่ากับงบประมาณโดยการแอดไลน์ได้ที่นี่เลย @northpower หรือ คลิกสอบถามแอดมิน ที่คอยบริการให้ข้อมูลสินค้าช่วยเทียบสเปคสินค้าตั้งแต่ 8:00 - 17:00 แอดเลยไม่ต้องรอ